Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Zwoleniu

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 02 sierpnia 2018 roku J. B. wniósł o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy nim, a jego małżonką Z. B.. Wniósł również o zasądzenie kosztów postępowania. W uzasadnieniu swego żądania powód wskazuje, że strony zawarły związek małżeński w dniu (...) roku. Od około 2010 roku strony nie prowadzą jednak wspólnego gospodarstwa domowego, wprawdzie zamieszkują razem, jednakże każde z nich zajmuje osobne pomieszczenia , nie podejmują wspólnych decyzji finansowych, praktycznie w ogóle ze sobą nie rozmawiają. Od tej daty strony prowadzą oddzielne gospodarstwa domowe, osobno ponoszą koszty utrzymania domu, nie mają już wspólnych finansów. Powód ponosi także, iż rozkład pożycia między niż a żoną następował stopniowo znacznie wcześniej. Sytuacja ta w konsekwencji doprowadziła do tego, że powód wystąpił także z powództwem o rozwiązanie małżeństwa stron przez rozwód. Aktualnie toczy się sprawa rozwodowa przed Sądem Okręgowymi w Radomiu, pod sygn. akt I C (...). Powód podniósł również, iż strony od kilu lat nie rozmawiają ze sobą, nie są w stanie porozumieć się w żadnych kwestiach, a tym bardziej w kwestii zarządu majątkiem wspólnym. Według niego pozwana nie wyraża woli we współdziałaniu majątkiem wspólnym, a także w spłacie zobowiązań. To z kolei w znacznym sposób utrudnia podejmowanie jakichkolwiek decyzji przez powoda odnośnie zarządu majątkiem wspólnym. W związku z faktem, iż strony nie pozostają we wspólnym pożyciu, powód nie ma wpływu na zarząd majątkiem wspólnym prowadzonym przez pozwaną (pozew wraz z uzasadnianiem, k. 2-3).

Pozwana Z. B. nie uznała powództwa (stanowisko zaprezentowane na rozprawie, k. 11, k. 75).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

J. B. i Z. B. pozostają w związku małżeńskim od dnia (...) r. ( dowód: odpis aktu małżeństwa – k. 4 w aktach III RC 8/16). Ze związku tego mają trzech synów, którzy są już dorośli i samodzielni. Strony łączy ustrój wspólności ustawowej małżeńskiej. Przed Sądem Okręgowym w Radomiu toczy się z udziałem stron postępowanie o rozwód z powództwa J. B.. Początkowo pozew złożony w dniu 18 maja 2017r. zawierał żądanie orzeczenia separacji, ale ostatecznie, zgodnie ze stanowiskiem jego małżonki Z. B. , przedstawionym w odpowiedzi na pozew, żądanie to zostało zmodyfikowane i strony zgodnie wnoszą o orzeczenie rozwodu. Kwestią sporną w sprawie rozwodowej jest wina za rozpad małżeństwa oraz sposób podziału wspólnego majątku, w postaci mieszkania położonego w Z., przy ul. (...) oraz poczynionych nakładów na nieruchomość położoną w T.. J. B. wnosi bowiem o orzeczenie rozwodu bez orzekania o winie, bądź orzeczenie winy obu stron postępowania, zaś Z. B. wnosi o orzeczenie rozwodu z wyłącznej winy J. B. (dowód: materiały z akt sprawy I C 682/17 k. 28-29v,k. 36,k.63).

Ponadto w tut. Sądzie toczyło się lub aktualnie toczy, kilka postępowań z udziałem stron , tj. w sprawach :

II K (...) – prawomocnie zakończona (J. B. został skazany za przestępstwo z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11§ 2 k.k., polegające na znęcaniu się fizycznym i psychicznym nad żoną Z. B.);

II K (...) – prawomocnie zakończona (Z. B. została uniewinniona od popełnienia zarzucanego jej czynu z art. 276 k.k.);

II K (...) – w której J. B. został oskarżony o czyn z art. 157 § 1 k.k., polegający na naruszeniu czynności narządów ciała wobec żony Z. B.;

II K (...) – w której Z. B. została oskarżona o czyn z art. 157 § 2 k.k., polegający na naruszeniu czynności narządów ciała wobec męża J. B. (dowód: notatka urzędowa, k. 13).

Aktualnie, w tut. sądzie, pod sygn.. akt I Ns (...) toczy się także sprawa z wniosku Prokuratury Rejonowej w Zwoleniu z udziałem stron o zobowiązanie sprawcy przemocy w rodzinie do opuszczenia mieszkania zajmowanego wspólnie z innym członkiem rodziny dotkniętym przemocą (dowód: wyjaśnienia informacyjne powoda, potwierdzone w jego zeznaniach, k. 11-75).

W przeszłości, pod sygn., akt III RC (...), przed tut. Sądem toczyła się już sprawa z powództwa J. B. przeciwko Z. B. o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Powództwo zostało wówczas oddalone (dowód: akta sprawy III RC (...)).

J. B. i Z. B. zamieszkują w lokalu mieszkalnym położonym w Z., przy ul. (...), który stanowi ich własność na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej ( dowód: akta sprawy III RC (...)). Powód zajmuje w tym mieszkaniu dwa pokoje, a pozwana ma do swojej dyspozycji jeden pokój. Z pomieszczeń takich jak łazienka, kuchnia czy korytarz korzystają wspólnie ( dowód: informacyjne wysłuchanie stron – 11-11v, potwierdzone w ich zeznaniach – k. 75-75v).

Z. B. jest wyłącznym właścicielem nieruchomości położonej we wsi T., gdzie posadowiony jest budynek mieszkalny. Budynek na działce w T. został wybudowany wspólnie przez obydwoje małżonków ( dowód: informacyjne wysłuchanie stron – 11-11v, potwierdzone w ich zeznaniach – k. 75-75v). Aktualnie, od około roku, w budynku tym zamieszkuje najmłodszy syn stron – J. wraz ze swoją rodziną (dowód: akta sprawy I Ns (...)). J. i Z. małżonkowie B., w związku z zajmowanych przez nich lokalem mieszkalnym, ponoszą wydatki. J. B. opłaca czynsz w wysokości 700 złotych, w którym zawarta jest opłata za wodę, a pozwana rachunki za energię elektryczną, telewizję kablową oraz gaz. Strony prowadzą odrębne gospodarstwa domowe. Osobno kupują sobie żywność, osobno też przyrządzają posiłki. Pozostają w separacji faktycznej, nie porozumiewają się w żadnych kwestiach finansowych, bez wiedzy drugiego małżonka, rozporządzają swoim dochodami oraz pokrywają zobowiązania finansowe związane z zaspokojeniem swoich potrzeb mieszkaniowych i bytowych. Od momentu wszczęcia postępowania o separację, następnie przekształconego w postępowanie o rozwód małżonkowie nie prowadza wspólnego gospodarstwa domowego Z uwagi na istniejący wieloletni konflikt pomiędzy małżonkami, którego podłożem są sprawy majątkowe, osobiste oraz nadużywanie alkoholu przez powoda, co z kolei prowadzi do agresji i wszczynania wzajemnych awantur, w mieszkaniu stron wielokrotnie interweniowała policja. Taki stan rzeczy trwa do dzisiaj ( dowód: informacyjne wysłuchanie stron – 11-11v, potwierdzone w ich zeznaniach – k. 75-75v).

J. B. utrzymuje się z policyjnej emerytury w wysokości 3.500 zł netto. Do kwietnia 2018 roku dorabiał dodatkowo jako kierowca TIR-a, ale aktualnie stan zdrowia nie pozwala mu na podejmowanie dodatkowego zatrudnienia. Z. B. utrzymuje się z pracy zawodowej, z której otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 1.459 zł netto ( dowód: informacyjne wysłuchanie stron – k. 11-11v, potwierdzone w ich zeznaniach – k. 75-75v, zaświadczenie – k. 35).

Wobec J. B. prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Zwoleniu zastosowany został obowiązek leczenia odwykowego w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego dla osób uzależnionych od alkoholu ( dowód: postanowienie z dnia 6 marca 2012 r. w sprawie III RNs (...) – k. 66).

Rozpatrując niniejszą sprawę Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez strony w tym postępowaniu oraz w sprawie I Ns(...) tut. Sądu. Dokumenty te zostały sporządzone w przepisanej formie i przez kompetentne organy, tym samym korzystają z domniemania prawdziwości (art. 244 k.p.c.). Ponadto Sąd oparł się na dowodzie z przesłuchania stron, w zakresie dotyczącym faktycznej separacji między małżonkami. Zeznania stron były, zdaniem Sądu, w zdecydowanej części wiarygodne i korespondowały ze sobą. Sąd ocenił przesłuchanie małżonków poprzez pryzmat silnego konfliktu pomiędzy stronami i złośliwości czynionych przez nich względem siebie nawzajem.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 52 k.r.o. „z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym, niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeśli małżonkowie żyli w rozłączeniu.”

Wspólność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy samego prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i co do zasady obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 31 §1 k.r.o.). Przyczyny ustania majątkowej wspólności małżeńskiej mogą być różne, jednak do najczęściej spotykanych należą rozwiązanie małżeństwa oraz zawarcie przez małżonków umowy w formie aktu notarialnego, ustanawiającej rozdzielność majątkową małżeńską.

Do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej, art. 52 k.r.o. wymaga istnienia tzw. ważnych powodów. W literaturze podkreśla się, że owe ważne powody, o których mowa w powyższym przepisie, to istnienie takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub także dobra rodziny (M. Sychowicz [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Warszawa 2002, s. 277). Ważny powód uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej może również stanowić separacja faktyczna małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. Obojętne jest przy tym, czy zachodzi trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków.

Pojęcie „ważne powody” jest pojęciem niedookreślonym, w związku z czym zadaniem Sądu jest ustalenie, na czym one polegają, i czy zachodzą w konkretnej sprawie. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że przesłankami do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej są: poważne zagrożenie lub naruszenie interesu majątkowego małżonka żądającego zniesienia wspólności, trwonienie majątku, alkoholizm, narkomania, hazard, rażąca niegospodarność, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny, separacja faktyczna, która uniemożliwia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym. Separacja faktyczna natomiast, to taki stan, w którym więź małżeńska nie funkcjonuje prawidłowo. Małżonkowie nie wykonują wówczas wzajemnych obowiązków, stanowiących treść tej więzi, w postaci udzielania sobie pomocy, współdziałania dla dobra rodziny, prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego. Przejawem separacji faktycznej może być również oddzielne zamieszkanie małżonków, bądź w przypadku zajmowania wspólnego mieszkania, dążenie do jego podziału faktycznego, umożliwiającego rozłączne korzystanie z lokalu mieszkalnego.

Ważne powody w rozumieniu art. 52 § 1 k.r.o., to nie tylko okoliczności natury majątkowej, jak trwonienie przez jednego z małżonków dochodów lub dokonywanie czynności powodujących uszczerbek we wspólnym majątku. Za ważne powody uznaje się również okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach między małżonkami natury osobistej, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z małżonków zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione, a wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny.

Należy pamiętać, iż podstawowym warunkiem prawidłowego działania ustroju wspólności majątkowej jest harmonijne funkcjonowanie małżeństwa, w przeciwnym wypadku ustrój wspólności ustawowej nie może spełniać wyznaczonej roli. Instytucja wspólności majątkowej ma ułatwiać i upraszczać, w zakresie majątkowym, sytuację małżonków. Jeśli małżonkowie pozostają w trwałej separacji i nie gromadzą już wspólnego majątku, instytucja ta przestaje pełnić te funkcje i staje się zbędna. Tym bardziej, że jej dalsze trwanie w takiej sytuacji niesie pewne ryzyko dla każdego z małżonków związane z nieodpowiedzialnymi zachowaniami drugiego małżonka, na pewno zaś utrudnia małżonkom funkcjonowanie, w sferze materialnej, uniemożliwiając, czy choćby istotnie ograniczając, możliwości samodzielnego podejmowania decyzji w tym zakresie. Co do zasadny więc, trwała separacja faktyczna małżonków uzasadnia ustanowienie rozdzielności majątkowej.

W okolicznościach niniejszej sprawy bezspornym jest, iż separacja faktyczna pomiędzy małżonkami istnieje od dłuższego czasu, co najmniej od daty złożenia pozwu separacyjnego. Okoliczność powyższa wynika z twierdzeń pozwanej. Z twierdzeń powoda wynika, że taki stan trwa od znacznie wcześniejszego czasu. Ma ona charakter trwały, o czym świadczy czas jej trwania, a potwierdza ją toczące się aktualnie postępowanie rozwodowe, w którym obie strony wnoszą o orzeczenie rozwodu . Obecnie żaden z małżonków nie stara się o powrót do wspólnego pożycia, a nawet nie deklaruje takiej chęci, wręcz przeciwnie, obie strony wyrażają zgodę na rozwód. Od czasu powstania separacji faktycznej strony mieszkają, co prawda, w jednym mieszkaniu, „pod jednym dachem”, jednak zajmują odrębne pokoje, do których drugi ze współmałżonków nie ma wstępu, gdyż zamykane są one na klucz. Strony prowadzą odrębne gospodarstwa domowe. Nie współpracują w kwestiach finansowych. Nie zarządzają majątkiem wspólnym. Wynika to z całokształtu ich relacji ,których odzwierciedleniem pozostają sprawy sądowe oraz interwencje policyjne . Strony samodzielnie, nie informując drugiego, dysponują własnymi dochodami. Między stronami jest spór w zakresie podziału majątku dorobkowego, jaki strony zgromadziły w trakcie trwania małżeństwa. Kwestia ta jednak nie może być przedmiotem niniejszego postępowania, a rozstrzygnięcie w tej sprawie nie zastąpi orzeczenia o podziale majątku dorobkowego stron. Tym samym stanowisko jakie prezentowała pozwana, która oznajmiła, iż nie uznała powództwa, gdyż nie zgadzała się ona na ustanowienie rozdzielności, z uwagi na to, iż jest ona chora i ma zdecydowanie niższe dochody niż jej mąż, również nie miało większego znaczenia dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Do czasu dokonania podziału majątku wspólnego małżonkowie zobowiązani są bowiem, w równym stopniu, do dbania o ich majątek wspólny, w tym do regulowania ciążących na nich zobowiązań, jak np. opłacać czynsz za mieszkanie, rachunki za energię elektryczną czy inne media. Okoliczności, na które powołuje się pozwana, w tym otrzymywanie przez nią niższych dochodów niż mąż oraz fakt poniżania jej przez męża, zostaną wzięte pod uwagę w postępowaniu rozwodowym. W tamtym postępowaniu Sąd Okręgowy w Radomiu rozstrzygnie także o winie za rozkład pożycia. W sytuacji gdy separacja ma charakter trwały, nie występuje zarząd majątkiem wspólnym i toczy się postępowanie rozwodowe w którym obie strony wnoszą o orzeczenie rozwodu nie sposób odmówić żądaniu ustanowienia rozdzielności majątkowej , niezależnie od tego która strona o to wnosi. W zaistniej sytuacji bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż J. B. był prawomocnie skazany za spowodowanie uszczerbku na zdrowiu Z. B., że został sądownie zobowiązany do podjęcia leczenia odwykowego od alkoholu. W sytuacji, gdy jedno z małżonków ma podstawy, aby domagać się rozwiązania małżeństwa, z reguły wystąpią ważne powody w rozumieniu art. 52 § 1. Jak wskazał Sąd Najwyższy (wyrok z 8 listopada 1967 r., III CRN 252/67, Lexis.pl nr 322911), ustalenie, że nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków uzasadniający orzeczenie rozwodu, eliminuje możliwość oddalenia żądania ustanowienia rozdzielności majątkowej. Jak dotychczas co prawda takie orzeczenie nie zapadło ,ale obie strony chcą orzeczenia rozwodu i powołują się przy tym na trwały rozkład pożycia.

W ocenie Sądu Rejonowego w Zwoleniu separacja faktyczna pomiędzy małżonkami B. ma charakter trwały i bezspornie świadczy o tym, że ustały pomiędzy nimi więzi ich łączące, a utrzymywanie wspólności majątkowej jest sztuczne i nie służy stronom. Wskazać należy, że strony, najpóźniej od momentu, kiedy to powód wystąpił z powództwem o separację, czyli od maja 2017 roku, nie prowadzą wspólnie gospodarstwa domowego, nie porozumiewają się w kwestiach finansowych, są mocno skonfliktowane ze sobą, dlatego nie mają realnego wpływu na działania drugiej strony, które obciążają przecież ich oboje. W każdej sferze strony prowadzą już osobne życie. W ocenie sądu, wszystkie przytoczone wyżej okoliczności w sposób jednoznaczny świadczą o tym, że pomiędzy powodem a pozwaną ustały więzi ekonomiczne, które w naturalny sposób powinny istnieć między małżonkami. W istniejącym pomiędzy małżonkami stanie faktycznym jest oczywiste, że wykonywanie przez nich zgodnie zarządu wspólnym majątkiem jest niemożliwe. Wszystkie przytoczone wyżej okoliczności w sposób jednoznaczny świadczą o tym, że pomiędzy powodem a pozwaną ustały więzi ekonomiczne, które w naturalny sposób powinny istnieć między małżonkami. Analizując powyższe, sąd doszedł do przekonania, że w sytuacji separacji faktycznej, skonfliktowania i braku współpracy, zasadne jest orzeczenie rozdzielności majątkowej pomiędzy J. B. a Z. B., z dniem wytoczenia powództwa, bowiem w dacie tej, tj. 02 sierpnia 2018r., zaistniały ważne powody uzasadniające uwzględnienie powództwa w całości. Ponadto Sąd uznał, iż skutek jaki wywrze to orzeczenie, nie będzie zagrażał dobru rodziny oraz nie sprzeciwia się temu interes ewentualnych wierzycieli, dlatego mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w punkcie 1 (pierwszym) wyroku.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd postanowił nie obciążać pozwanej Z. B. obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów procesu, mimo, iż, zgodnie z prezentowanym przez nią stanowiskiem w sprawie, należy ją traktować jako stronę przegrywającą proces. Zgodnie natomiast z powołanym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 sierpnia 2012 r. (V CZ 26/12, LEX nr 1231638), przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Podstawę do jego zastosowania stanowią konkretne okoliczności danej sprawy, przekonujące o tym, że w rozpoznawanym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, czy wręcz niesprawiedliwe. Art. 102 k.p.c. znajduje zastosowanie „w wypadkach szczególnie uzasadnionych”, które nie zostały ustawowo zdefiniowane i są każdorazowo oceniane przez Sąd orzekający na tle okoliczności konkretnej sprawy. Do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru sprawy (zob. też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2012 r., II CZ 95/12, LEX nr 1232771, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2012 r., I UZ 86/12, LEX nr 1228427).

W postanowieniu z dnia 26 września 2012 r. (II CZ 100/12, LEX nr 1232760) Sąd Najwyższy wskazał, iż ocena, czy w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony należy do swobodnej decyzji Sądu ze względu na konieczność zapewnienia poczucia sprawiedliwości oraz realizacji zasady słuszności.

W niniejszej sprawie pozwana osiąga stosunkowo niewielkie dochody (1.450 zł netto miesięcznie), wymaga leczenia, posiada orzeczony stopień niepełnosprawności (k,. k.32), a przy tym prowadzi odrębne gospodarstwo domowe. Musi zatem sama ponosić koszty swojego utrzymania i codziennej egzystencji. Obciążenie zatem pozwanej kosztami procesu zagroziłoby w tej sytuacji jej koniecznemu utrzymaniu. Godziłoby to również w poczucie sprawiedliwości i zasady słuszności. Dlatego też, w oparciu o powyższe, Sąd nie obciążył pozwanej Z. B. kosztami procesu, o czym orzekł jak w punkcie 2 (drugim) wyroku.

SSR Piotr Chudzio

Sygn. akt III RC 49/18

z\ - odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć powódce Z. B. z pouczeniem o apelacji .

Zwoleń, dnia 11. 02. 2019r.

SSR Piotr Chudzio

str.